นิรุตฺติทีปนีปาฐ
คนฺถารมฺภ
คัมภีร์นิรุตติทีปนีปาฐะ
คาถาเริ่มพระคัมภีร์
๑.
โลกมฺหิ
ยสฺส โชตนฺติ, นนฺตวณฺณปภสฺสราฯ
พระอาทิตย์คือพระธรรมแปดหมื่นสี่พันธรรมขันธ์
ซึ่งเปล่งแสงเจิดจรัสไร้ขอบเขต ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์ใด
รุ่งเรืองอยู่ในโลก.
๒.
อนนฺตวณฺณํ
สมฺพุทฺธํ, วนฺเท
นิรุตฺติปารคุํ;
สทฺธมฺมญฺจสฺส
สงฺฆญฺจ, วิสุทฺธวณฺณภาชนํฯ
ข้าพเจ้า[1]นมัสการพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ที่ทรงมีพระรัศมีไร้ขอบเขต ทรงถึงฝั่งแห่งนิรุตติ. นมัสการพระสัทธรรม และพระสงฆ์ผู้วิสุทธพรรณภาชน์ [2]ของพระองค์.
๓.
โมคฺคลฺลาโน
มหาญาณี, นิรุตฺตารญฺญเกสรี;
นทิ
พฺยากรณํ นาทํ, โสคตารญฺญพฺยาปนํฯ
พระอาจารย์โมคคัลลานะ มีปัญญาใหญ่หลวง
เป็นดุจไกรสรราชสีห์ในป่าคือนิรุตติ ได้รจนาคัมภีร์ไวยากรณ์ชื่อว่า
โมคคัลลานพยากรณ์[3]
อันแผ่ไปทั่วป่าคือธรรมแห่งพระสุคต [4].
๔.
ตสฺสตฺถํ
ทีปยิสฺสามิ, นานาราสิํ
วิภาชยํ;
โอคายฺห
สทฺทสตฺถานิ, นวงฺคํ สตฺถุสาสนนฺติฯ
ข้าพเจ้าค้นคว้า[5]คัมภีร์ไวยากรณ์ทั้งหลายและพระนวังคสัตถุศาสน์[6]
แล้วจำแนกเนื้อความของคัมภีร์โมคคัลลานไวยากรณ์แสดงเป็นกลุ่มต่างๆ.
*********
[1] คือ
พระอาจารย์แลดี ธัมมธชมหาเถระ ผู้เป็นพระคันถรจนาจารย์
[2] หมายความว่า
พระสงฆ์ ผู้เป็นภาชนะงดงามบริสุทธิ์ ที่จะรับเอาพระธรรมของพระองค์โดยการฟังและปฏิบัติ.
[3] คำนี้แปลโดยอธิปปายัตถนัย
ถ้าแปลโดยสัททนัย แปลว่า เปล่งแล้ว เปล่งซึ่งคัมภีร์ไวยากรณ์ หรือแปลโดยโวหารัตถนัย
บรรลือไวยากรณนาท เทียบความหมายกับคำว่า บรรลือสีหนาท)
[4] โสคต
(สุคต + ณ ราคาทิตัทธิต) = พระธรรมของพระสุคตเจ้า + อรญฺญ =
ป่า + พฺยาปนํ = แผ่ไป.
[5] แปลโดยโวหารัตถนัย
เพราะการหยั่งลงคือการค้นหา ตรงกับคำว่า ค้นคว้า ถ้าโดยสัททนัย คือ หยั่งลงสู่ ...
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น