๔๘.การแปลงพยัญชนะ ตวรรค

ครั้งที่๓๒ : พยัญชนาเทสสนธิ คือ การเชื่อมบทโดยแปลงพยัญชนะ

การแปลงพยัญชนะ ตวรรค

เมื่อคราวที่แล้วได้กล่าวถึง ฏวรรค บัดนี้จะกล่าวถึงการแปลงพยัญชนะในตวรรค. ขั้นตอนการกลายเสียงในตวรรค ก็ยังมีหลักการที่เหมือนกับในฏวรรค โดยเป็นไปตามหลักการของสูตร ๒ สูตรนี้คือ

๔๔. ตวคฺควรณานํ เย จวคฺคพยญา

เพราะ ย แปลง ต วรรค เป็น จวรรค, ว เป็น พ, ร เป็น ย, และ ณ เป็น ญ ได้บ้าง.

- แปลง ย เป็นปุพพรูป (สามญฺ + ญ) ด้วยสูตรนี้

๔๓. วคฺคลเสหิ เตฯ

ย ที่อยู่หลัง พยัญชนวรรค , ล และ ส ให้แปลง ย เป็นพยัญชนะวรรค ล และ ส เหล่านั้น

อาจจะมีต่างไปก็รายละเอียดในแต่ละรูปอุทาหรณ์ ดังนั้น ในอุทาหรณ์เหล่านี้คือ

อิจฺเจตํ เพราะเหตุนั้น ข้อนั้น,

อิจฺจาทีนิ มีอย่างนี้เป็นต้น.

ยชฺเชวํ เมื่อเป็นอย่างนี้แล้วไซร้ 

จึงสำเร็จรูปตามขั้นตอนของสูตรเหล่านี้โดยแปลงพยัญชนะในตวรรค เป็น จวรรค ตามลำดับ  สำหรับขั้นตอนที่พิเศษ คือ มีการแปลง อิ เป็น ย ด้วยสูตรนี้

๑๗ ยวา สเร

ในเพราะสระ แปลง อิ เป็น ย และ อุ เป็น ว

หลังจากนั้น แปลง ตฺ เป็น จฺ และ แปลง ย เป็น จ ปุพพรูป. สรุปขั้นตอนอย่างสังเขปดังนี้

อิติ + เอตํ > อิจฺเจตํ กุสลํ [1] เพราะเหตุนั้น ข้อนั้น จึงเป็นความฉลาด.

[อิติ > อิตฺย > อิจฺย > อิจฺจ + เอตํ >= อิจฺเจตํ]

อิติ + อาทีนิ > อิจฺจาทีนิ มีอย่างนี้เป็นต้น

[อิติ > อิตฺย > อิจฺย > อิจฺจ + อาทีนิ >= อิจฺจานิ.

ยทิ + เอวํ > ยชฺเชวํ เมื่อเป็นอย่างนี้แล้วไซร้

แปลง อิ เป็น ย และ แปลง ทฺ เป็น ชฺ แปลง ย เป็นปุพพรูป

(ยทิ > ยทฺ ย > ยชฺ ย > ยชฺ ช > ยชฺช + เอวํ = ยชฺเชวํ)

วันนี้ศึกษาเพียงเท่านี้ก่อน ส่วนที่เหลือจะมาศึกษาร่วมกันต่อคราวหน้า

ขออนุโมทนา

สมภพ สงวนพานิช

---

[1] [ปารา. ๔๑๑]