ครั้งที่๓๑ : พยัญชนาเทสสนธิ คือ การเชื่อมบทโดยแปลงพยัญชนะ
การแปลงพยัญชนะ ฏวรรค
(ต่อ)
สำหรับรูปว่า
สามญฺญํ =
ความเป็นสมณะ. มาจาก
สมณ + ณฺย = สามญฺญํ. มีรูปวิเคราะห์ว่า
สมณสฺส ภาโว
สามญฺญํ
ความเป็นแห่งสมณะ
ชื่อว่า สามญฺญ
ขั้นตอนการสำเร็จรูป
สามญฺญํ (สมณ + ณฺย)
- เพราะ ณฺย
ข้างหลัง ลบ อ ท้าย (สมณฺ + ณฺย) ด้วยสูตร
๔๓๖
โลโปวณฺณิวณฺณานํ
เพราะณฺยปัจจัย
ข้างหลัง ลบ อ วัณณะ และ อิวัณณะ
- เพราะ
ยมีณฺอนุพันธ์ วุทธิสระหน้า (สามณฺ + ณฺย) ด้วยสูตรนี้
๔๓๑. ปทานมาทิสฺสายุวณฺณสฺสาเอโอ ณานุพนฺเธ
ในเพราะปัจจัยอันมีณเป็นอนุพันธ์
เบื้องหลัง อา เอ และโอ เป็นวุทธิของออักษร อิวัณณะ อวัณระ
อันเป็นเบื้องต้นของบทท.
- ไม่ต้องแสดง
ณฺ เพราะเป็นเครื่องสังเกต ไม่ถูกนำมาใช้ในประโยค (สามณฺ + ย) ด้วยสูตร
๒๓. สงฺเกโต นาวยโวนุพนฺโธ
อักษรที่เป็นอนุพันธ์เป็นเพียงเครื่องสังเกตวิธีการในสูตร
(ไม่ใช่ส่วนหนึ่งของประโยค)
- แปลง ณฺ เป็น
ญฺ (สามญฺ + ย) ด้วยสูตรนี้
๔๔. ตวคฺควรณานํ เย จวคฺคพยญา
เพราะ ย แปลง ต
วรรค เป็น จวรรค, ว เป็น พ, ร เป็น ย, และ ณ เป็น ญ ได้บ้าง.
- แปลง ย
เป็นปุพพรูป (สามญฺ + ญ) ด้วยสูตรนี้
๔๓.
วคฺคลเสหิ เตฯ
ย
ที่อยู่หลัง พยัญชนวรรค , ล และ ส ให้แปลง ย เป็นพยัญชนะวรรค ล และ ส เหล่านั้น
ด้วยขั้นตอนดังกล่าวสำเร็จรูปเป็น
สามญฺญ ลงสิวิภัตติ เป็น สามญฺญํ.
-------------
สูตรเหล่านี้ท่านแสดงไว้ในตัทธิตราสิ
เพราะบทว่า สามญฺญํ เป็นบทตัทธิต ดังนั้น ผู้เขียนนำมาแสดงคั่นลำดับไว้เพื่อกันความสงสัยว่า
เหตุไร ในขั้นตอนของการกลายรูป จึงลบ สระ อ ของบทหน้า เป็น สมณฺ
และกลายเป็นเสียงที่เพิ่มขึ้น ได้อย่างไร.
ในศัพท์ที่ลง
ณฺย ปัจจัยใช้สูตรชุดนี้สำเร็จรูปเสมอ ดังนั้น ในคราวต่อไปหรือที่ผ่านมา
หากไม่ได้กล่าวถึงสูตรนี้ ก็ขอให้ท่านสาธุชนทั้งหลายได้คำนึงถึงหลักการเหล่านี้เถิด
***********
ขออนุโมทนา
สมภพ สงวนพานิช
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น