๖๗.“การเพิ่มพยางค์” จบ มิสสกาเทสสนธิ

อกฺขรวฑฺฒิปิ โหติ –

เอกจฺจิโย เอกจฺเจยฺโย เอกจฺโจ, มาติโย มจฺโจ, กิจฺจยํ กิจฺจํ, ปณฺฑิติยํ ปณฺฑิจฺจํ, สุวามิ สามิ, สุวามินิ สามินิ, สุวเกหิ ปุตฺเตหิ สเกหิ ปุตฺเตหิ, สตฺตโว สตฺโต, ตฺวญฺจ อุตฺตมสตฺตโว[๑], เอวํ อุตฺตมสตฺตโว[๒]               อิจฺจาทิฯ

แม้การเพิ่มอักษร ก็ทำด้วยมหาสูตรเช่นกัน

ปท	ปทจฺเฉท	คำแปลและอธิบายสังเขป
เอกจฺจิโย เอกจฺเจยฺโย	เอกจฺโจ	บางเหล่า
มาติโย	มจฺโจ	บุคคลที่จะพึงตายเป็นธรรมดา
กิจฺจยํ	กิจฺจํ	กิจ, สิ่งอันควรทำ
ปณฺฑิติยํ	ปณฺฑิจฺจํ	ความเป็นบัณฑิต
สุวามิ	สามิ	นาย
สุวามินิ[๓]	สามินิ	นายหญิง
สุวเกหิ ปุตฺเตหิ	สเกหิ ปุตฺเตหิ	ของตน เช่น สเกหิ ปุตฺเตหิ ด้วยบุตรของตน
สตฺตโว	สตฺโต	สัตว์, บุคคล  เช่น ตฺวญฺจ อุตฺตมสตฺตโว อนึ่ง ท่านเป็นอุดมบุคคล เอวํ อุตฺตมสตฺตโว อุดมบุคคล ย่อมเป็นเช่นนั้น,

อิติ มิสฺสกาเทสราสิฯ

จบ มิสสกาเทส คือ การแปลงอักษรแบบคละกัน

  

ครั้งที่ ๖๓ : มิสสกาเทส การแปลงอักษรที่คละกัน

“การเพิ่มพยางค์”

นอกจากการลดพยางค์แล้ว บางศัพท์ยังมีการเพิ่มพยางค์ เช่น

เอกจฺจิโย, เอกจฺเจยฺโย = เอกจฺโจ          บางเหล่า

มาติโย = มจฺโจ                               บุคคลที่จะพึงตายเป็นธรรมดา

กิจฺจยํ = กิจฺจํ                                  กิจ, สิ่งอันควรทำ

ปณฺฑิติยํ = ปณฺฑิจฺจํ                          ความเป็นบัณฑิต

สุวามิ = สามิ                                  นาย

สุวามินิ[๔] = สามินิ                             นายหญิง

สุวเกหิ ปุตฺเตหิ = สเกหิ ปุตฺเตหิ            ของตน เช่น

สเกหิ ปุตฺเตหิ ด้วยบุตรของตน

สตฺตโว = สตฺโต                               สัตว์, บุคคล  เช่น

ตฺวญฺจ อุตฺตมสตฺตโว

อนึ่ง ท่านเป็นอุดมบุคคล

เอวํ อุตฺตมสตฺตโว

อุดมบุคคล ย่อมเป็นเช่นนั้น,

          ทั้งการลดและเพิ่มพยางค์ ท่านถือว่าเป็นการเข้าสนธิระหว่างประเภทหนึ่ง โดยไม่ใช่ปทสนธิ กล่าวคือ ไม่ได้เชื่อมกันระหว่างบทกับบท แต่เป็นวัณณสนธิ การเชื่อมระหว่างอักษรภายในบท ดังนั้น แม้มิสสกาสนธิ คือ การแปลงอักษรที่ได้กล่าวมาทั้งหมดนี้ ก็คงจัดเป็นวัณณสนธินั่นเอง.

          เป็นอันจบมิสสกาเทสสนธิ ไว้แต่เพียงเท่านี้

ขออนุโมทนา

สมภพ สงวนพานิช

---

[๑] [ชา. ๒.๒๑.๗๖]

[๒] [ชา. ๒.๒๑.๗๙]

[๓] (สุวามินี - ตุณฺฑิลชาดก) ชา. ๑/๘๘

[๔] (สุวามินี - ตุณฺฑิลชาดก) ชา. ๑/๘๘